Ngày 28/7 hàng năm được Tổ chức Y tế Thế giới chọn là Ngày Thế giới phòng, chống viêm gan vi rút (World Hepatitis Day), nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về căn bệnh viêm gan do vi rút — một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Đặt tên theo sinh nhật của nhà khoa học Baruch Blumberg, người phát hiện virus viêm gan B và phát triển vaccine hiệu quả đầu tiên vào năm 1967
1. Tình hình viêm gan vi rút toàn cầu và tại Việt Nam
Trên toàn cầu hiện có khoảng 254 triệu người sống chung với viêm gan B mạn tính và gần 50 triệu người nhiễm viêm gan C mạn tính. Mỗi năm, có khoảng 1,3 triệu người tử vong vì xơ gan, ung thư gan hoặc suy gan do hai loại virus này gây ra.
Tại Việt Nam, có khoảng 7 triệu người nhiễm viêm gan B hoặc C, tương đương khoảng 1 người trong 15 người dân số. Điều đáng lưu ý là chỉ khoảng 5% người bệnh viêm gan mạn tính biết mình đang mắc bệnh, và dưới 1% được điều trị đúng cách.
Viêm gan B và C là hai loại virus có thể lây truyền qua máu, quan hệ tình dục và từ mẹ sang con — tương tự như đường lây HIV. 90% người nhiễm không có triệu chứng rõ ràng và chỉ phát hiện khi đã có tổn thương gan nghiêm trọng. Các biến chứng bao gồm xơ gan và ung thư gan, bệnh có thể dẫn đến tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Chủ đề của Ngày viêm gan thế giới năm nay là “Hãy nhận biết và hành động ngay”. Mục đích là thúc đẩy người dân chủ động kiểm tra nguy cơ, xét nghiệm sàng lọc và điều trị kịp thời. WHO khẳng định viêm gan B có thể phòng ngừa nhờ vaccine, còn viêm gan C có thể điều trị khỏi khoảng 90% trường hợp nếu được điều trị đúng lúc.
2. Các biện pháp phòng ngừa hiệu quả
Theo Bộ Y tế và Cục Y tế Dự phòng, trẻ sơ sinh cần được tiêm vaccine viêm gan B trong vòng 24 giờ sau sinh — đây được xem là chiến lược "thời gian vàng" để ngăn lây truyền từ mẹ sang con. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm trên toàn quốc mới chỉ đạt 65% năm 2015 và 39% nửa đầu năm 2016.
Ngoài ra, sàng lọc máu, kiểm soát nhiễm khuẩn, phòng ngừa lây truyền qua đường tiêm chích, quan hệ tình dục an toàn và xét nghiệm định kỳ là các biện pháp cần thiết để ngăn viêm gan lây lan trong cộng đồng.
Lời kết
Ngày 28/7 không chỉ là dịp để nâng cao hiểu biết về viêm gan vi rút mà còn là lời nhắc nhở để mỗi người hành động chủ động bảo vệ sức khỏe – xét nghiệm sàng lọc, tiêm phòng và điều trị kịp thời. Những bước tuy nhỏ ngay hôm nay có thể cứu sống bản thân và người thân, góp phần hạn chế gánh nặng ung thư gan và xơ gan trong cộng đồng.
